- Drukuj
- 29 mar 2023
- O Ruchu Harcerskim
- 824 czytań
- 0 komentarzy
Katarzyna Marszałek
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0000-0003-3969-8453
Przyczynek do próby opracowania spisu organizacji harcerskich i skautowych w latach 1909-1988, na ziemiach polskich i terytorium Polski, na podstawie wybranych publikacji
Słowa kluczowe
organizacje harcerskie, organizacje skautowe, harcerstwo, skauting, 1909 -1988, Polska, ziemie polskie
Streszczenie
Artykuł jest przyczynkiem do próby stworzenia spisu organizacji harcerskich i skautowych w latach 1909 -1988, opracowany na podstawie dostępnych materiałów źródłowych oraz publikacji naukowych, z zastosowaniem schematu badań historycznych. W poszczególnych wyodrębnionych okresach odnaleziono następującą liczbę organizacji harcerskich i skautowych: 1909 -1939: 66 organizacji, 1939-1945: dziewięć organizacji, 1945-1988: 202 organizacje.
Contribution to the attempt to compile a list of "harcerskie" - scout and scout organizations in the years 1909-1988, in Polish partitioned territory and Polish State territory, on the basis of selected publicationsKeywords
Keywords
scout organization [harcerskie], scout organizations, scouting [harcerskie], scouting, 1909-1988, Poland, Polish lands
Sumary
The article is a contribution to an attempt to create a list of "harcerskie" - scout and scout organizations in the years 1909-1988, compiled on the basis of available source materials and scientific publications, using a historical research scheme. In the individual periods identified, the following number of scout [harcerskie] and scout organizations was found: 1909-1939: 66 organizations, 1939-1945: nine organizations, 1945-1988: 202 organizations.
- Informacja o źródłach finansowania tekstu, jeśli takie były, brak.
Przyczynek to próby spisu organizacji harcerskich i skautowych w latach 1909-1988, na ziemiach polskich i terytorium Polski, na podstawie wybranych publikacji
W poniższych rozważaniach zaprezentuję szacunkową liczbę organizacji harcerskich i skautowych w Polsce i na ziemiach polskich, w latach 1909-1988. Zastosowałam schemat badań historycznych opracowany przez Krzysztofa Rubachę[1]. Spis organizacji harcerskich i skautowych w latach 1909-1988, opracowałam na podstawie dostępnych materiałów źródłowych oraz publikacji naukowych.
Stawiam tezę, że w przyjętym okresie, można wyróżnić pięć okresów działalności zrzeszeń młodzieżowych: 1. na ziemiach polskich w okresie rozbiorów; 2. w II Rzeczypospolitej; 3. podczas II wojny światowej; 4. w Polsce Ludowej; 5. od 1989 roku. Analiza dotyczy czterech pierwszych okresów. Dane prezentowane poniżej na pewno są niepełne. Duża część materiałów źródłowych została zniszczona w czasie działań wojennych, ale również późniejsza sytuacja polityczno-społeczna w Polsce (uczestnicy i świadkowie zrzeszeń ze względu na bezpieczeństwo własne i bliskich często zatajali swoją przynależność do danych organizacji), zapewne uniemożliwiły uniemożliwiają nadal pełne poznanie charakteru, specyfiki, liczby zrzeszeń. Przejdę do zaprezentowania poszczególnych wykazów, w poszczególnych okresach.
W latach 1909-1939 odnalazłam 66 organizacji[2].
Wykaz nr 1 organizacji harcerskich i skautowych w latach 1909-1939[3]
- Akiba/ Związek Młodzieży Hebrajskiej „Akiba”/ Agudat ha-Noar ha-Iwri „Akiba”
- Betar, Stowarzyszenie im. Trumpeldora w Polsce/„Brit Trumpeldor”/„Bejtar”/ Związk Skautowy im. kapitana Josefa Trumpeldora/ Związek im. kpt. Trumpeldora, Żydowski Związek Skautowy
- Armia Polska
- Bne(j) Akiwa. Organizacja Młodzieży Religijno-Skautowej „Bnej Akiwa”
- Haszomer Heleumi (Strażnik Narodowy)
- Czerwone Harcerstwo Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego
- Drużyny im. Berka Joselewicza/ Drużyny Harcerskie im. Berka Joselewicza/ Drużyny Harcerskie im. płka Berka Joselewicza
- Drużyny harcerskie w Poznaniu
- Drużyny Skautek/ Komenda Skautowa Drużyn Żeńskich/Związek Skautek Polskich/ Stowarzyszenie Skautek Polskich
10. Drużyny skautowe Towarzystwa Tomasza Zana
11. Inspektorat Harcerski Okręgu Górnego Śląska
12. Junactwo
13. Gordonia, Histadrut ha-Noar ha-Amamit he-Chalucit „Gordonia”/ Ludowy Chalucowy Związek Młodzieży „Gordonia”
14. Ha-Szomer ha-Cair „Młody Strażnik”[4]/Haszmoer Hacair Młody Skaut
15. Ha-Noar ha-Cijoni
16. Ha-Szomer ha-Dati, Pobożny Strażnik
17. Ha-Noar Ha-Iwri, Młodzież Hebrajska
18. Harcerz Polski
19. Hashomer Hatzair
20. Haszomer Heleumi/ Ha-Szomer He-Leumi
21. He-Chaluc-Pionier
22. Kaszëbsczé Skaùcë, Bracélstwò Kaszëbsczich Skaùtów
23. Komisja Skautowa
24. Komenda Harcerska Księstwa Cieszyńskiego
25. Komenda Skautowa
26. Krąg Instruktorów im. Mieczysława Bema (KIMB)
27. Łódzki Związek Harcerzy
28. Naczelna Komenda Drużyn Junackich
29. Naczelna Komenda Skautowa
30. Naczelna Komenda Organizacji Harcerskiej na Warmię i Mazury
31. Naczelna Komenda ZHP
32. Naczelnictwo Harcerskie w Kijowie
33. Naczelnictwo Drużyn Pomorza, Ziemi Warmińskiej, Mazur i Gdańska
34. Naczelnictwo Żeńskich Drużyn Skautowych
35. Noar-Syjoni, Zjednoczenie Młodzieży Syjonistycznej „Ha-Noar ha-Cij(j)oni”
36. Oddziały Wywiadowcze Polskich Drużyn Strzeleckich
37. Okrąg Młodzieży Skautowej Zagłębia Dąbrowskiego/ Młodzież Skautowa Zagłębia Dąbrowskiego
38. Organizacja Drużyn Harcerskich im. Tadeusza Kościuszki przy Stowarzyszeniu „Harcerz Polski”
39. Organizacja Harcerska Polski Ludowej
40. Organizacja Harcerska Związku Młodzieży Polskiej
41. Organizacja Wojskowa im. Waleriana Łukasińskiego
42. „Piastun”
43. Polska Organizacja Harcerska
44. Polska Organizacja Skautowa
45. Polskie Drużyny Strzeleckie
46. Sekcja Harcerska Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu
47. Skautowa Komenda Dzielnicowa
48. Skauting przy Towarzystwie Tomasza Zana
49. Stowarzyszenie Skaut Polski
50. Towarzystwo Skautów Opolskich
51. Ukrajinskij Płastowyj Uład „Płast”/ Płast
52. Wolne Drużyny Skautowe im. Berka Joselewicza
53. Wolne Harcerstwo
54. Wolny Strzelec/Czerwoni Skauci
55. Wydział Rad Drużynowych
56. Zarząd Główny Żeńskich Drużyn/Skautowych/ Naczelna Komenda Skautowa
57. Zjednoczona Młodzież Niepodległościowa Skautingu i Polskiego Harcerstwa
58. Zjednoczenie Wolnego Harcerstwa/Naczelna Komenda Skautowa
59. Związek Harcerstwa Polskiego
60. Związek Akademickiej Młodzieży Zjednoczeniowej (ZAMZ)
61. Związek Skautek Polskich
62. Związkowa Komenda Skautowa na Rusi/ Naczelne Kierownictwo Harcerskie dla Rusi i Rosji
63. Związkowe Naczelnictwo Skautowe
64. Zrzeszenie Wolnego Harcerstwa
65. Żydowski Związek Skautowy im. kpt. Józefa Trumpeldora. Betar/ Związek Skautowy im. kpt. Józefa Trumpeldora „BETAR”
66. Żydowski Związek Skautowy Haszachar
Podczas II wojny światowej (1939-1945) dziewięć[5] organizacji.
Wykaz nr 2 organizacji harcerskich i skautowych w latach 1939-1945
- Akiba/ Związek Młodzieży Hebrajskiej „Akiba”/ Agudat ha-Noar ha-Iwri „Akiba”
- Gordonia, Histadrut ha-Noar ha-Amamit he-Chalucit „Gordonia”/ Ludowy Chalucowy Związek Młodzieży „Gordonia”
- Ha-Szomer ha-Cair „Młody Strażnik” /Haszmoer Hacair Młody Skaut
- Harcerstwo Polskie/ Hufce Polskie/ Harcerstwo Narodowe/ Harcerstwo Katolickie/ Szare Szeregi Narodowe/ Szeregi Narodowe/ Błękitne Harcerstwo
- Noar-Syjoni, Zjednoczenie Młodzieży Syjonistycznej „Ha-Noar ha-Cij(j)oni”
- Pogotowie Harcerek/Organizacja Harcerek/ Związek Koniczyn/ Bądź Gotów
- Szare Szeregi
- Tajny Hufiec Harcerzy
- Wigry
W latach 1945-1988 uwzględniłam organizacje działające legalnie[6] (w wykazie zostały pogrubione) było ich osiem, z czego siedem zostało zdelegalizowanych w 1949/1950 r.[7] oraz organizacje z tak zwanej drugiej konspiracji harcerskiej, skautowej (194 organizacji). Szczegółowy wykaz poniżej.
Wykaz nr 2 organizacji harcerskich i skautowych w latach 1945-1988[8]
- Armia Krajowa „Syrena”
- Armia Krajowa III
- Batalion Śmigły-Zgrupowanie Wicher/ Harcerska Organizacja Podziemna
- Bataliony Harcerstwa Polskiego
- Bataliony Szkolna
- Białe Sokoły
- Biali Harcerze
- Białe Orły (podziemna Organizacja Słupska)
- Białe Orły Bronią Ojczyzny
- Bi-Pi
- Błękitni Rycerze, Błękitni Harcerze
- Błyskawica I
- Bojówka o Niepodległość
- Bracia Atomy
- Bóg i Ojczyzna
- Chór Walki z komunizmem
- Czarna Ręka/Krwawy Mściciel Czarna Maska
- Czujka Krajowa (w dokumentach UB Szajka Krajowa)
- Demokratyczna Armia Krajowa
- Dror[9]
- Drużyny Harcerskiej Służby Liturgicznej
- Duszpasterstwo Harcerek i Harcerzy
- „Dzistra”
- Frajhajt[10]
- Generalna Konfederacja Polski Niepodległej, Związek Harcerstwa Polskiego Krajowego, Konferencja Patriotów Polskich
- Generalny Sztab Młodzieży Polskiej
- Grupa Młodzieżowa Okręgu Wileńskiego AK
- Garstka
- Gordonia jako część He-Chaluc[11]/ He-Chaluc Pionier
- Grom
- Ha-Noar ha-Cij(j)oni (ha-Syjoni), Akiba
- Harcerski Batalion Szturmowy
- Harcerska Grupa Pogromców Komunizmu
- Harcerska Organizacja Stalowi Polacy, Wolność i Sprawiedliwość, Zastęp Rysiów, Drużyna Harcerska im. Jeremiego Wiśniowieckiego
- Ha-Szomer ha-Cair „Młody Strażnik” /Haszmoer Hacair Młody Skaut
- Harcerska Organizacja Podziemna- Iskra
- Harcerska Organizacja Podziemna
- Harcerska Organizacja Podziemna
- Harcerska Organizacja Podziemna
- Harcerska Organizacja Podziemna (Harcerska Drużyna Konspiracyjna)
- Harcerska Organizacja Podziemna,
- Harcerska Organizacja Podziemna, Tajna Organizacja Harcerska
- Harcerska Organizacja Propagandowa przy NSZ
- Harcerska Zbrojna Służba Ojczyźnie
- Harcerska Zbrojna Służba Ojczyźnie
- Harcerski Ruch Antykomunistyczny
- Harcerski Ruch Oporu/ Ruch Oporu\ Młodzieży Harcerskiej "Młodzieżowy Ruch Oporu
- Harcerskie Siły Zbrojne „Wrzos”
- Harcerstwo Konspiracyjne Polski, Konspiracyjne Wojsko Polskie
- Harcerstwo
- Harcerstwo
- Harcerstwo
- Harcerstwo Polskie/ Hufce Polskie
- Harcerstwo Polskie
- Harcerstwo Polskie
- Harcerstwo Polskie
- Harcerstwo Polskie
- Harcerze Armii Krajowej
- He-Chaluc ha Cair (He-Chaluc Pionier)[12]
- Jednostka Sokołów Związek Harcerstwa Polskiego
- Jeszcze Polska Nie Zginęła
- Jord/Just/ Podziemne Mowy-Jord
- Jutrzenka
- Koło Zbrojnych Harcerzy
- Konspiracyjna Drużyna ZHP
- Konspiracyjne Harcerstwo Polskie
- Konspiracyjne Oddziały Skautowe
- Konspiracyjny Związek Harcerstwa Polskiego
- Konspiracyjny Związek Harcerstwa Polskiego /Polska Straż Przednia
- Konspiracyjny Związek Młodzieży
- Krajowe Siły Wyzwoleńcze
- Kościuszkowcy
- Krajowe Siły Wyzwoleńcze
- Krajowy Ośrodek „Kraj”
- „Krasnoludki”/Polski Związek Rycerzy Walczących o Wolność
- Krucjata Wolności
- Mała Garstka
- Mafia
- Młoda Polska
- Młoda Polska/Polska Walczy
- Młoda Polska I
- Młodzieżowa Armia Krajowa/Harcerska Armia Krajowa
- Młodzieżowa Armia Podziemna
- Młodzieżowa Organizacja Podziemna „Orzeł”
- Młodzieżowa Organizacja Przeciwkomunistyczna
- Młodzieżowy Ruch Oporu "Komitet Wyzwoleńczy"
- Młodzieżowy Ruch Oporu
- Monastyr
- Naczelna Rada Harcerska/Niezależny Ruch Harcerski
- Nadmorska Organizacja Młodzieżowa
- Najwyższy Organ Harcerstwa Polskiego
- Najwyższy Organ Harcerstwa Polskiego
- Narodowy Front Młodej Polski
- Nielegalny Zastęp Harcerski Lwy
- Niezależny Ruch Harcerski
- Obrońców Korony, Podziemna Organizacja Wolność i Niepodległość
- Oddział Szarych Szeregów „Krzysztof”
- Oddziały Pomocnicze Armii Krajowej
- Ojczyzna Nauka Cnota
- Organizacja Harcerska
- Organizacja Harcerska Krzyża
- Organizacja Bojowo-Dywersyjna "Orlęta"
- Organizacja Prokopa, Samodzielny Zastęp Bobrów
- „Orlęta”/ Wojskowa Niepodległościowa Organizacja "Orlęta"
- Orlęta Wrzesińskie
- „Orlęta”/Podziemna Organizacja ZHP „Orlęta”
- Orzeł
- Orzeł
- Osy- 10. Warszawska Drużyna Harcerska
- Podhalańska Grupa Operacyjna Podziemnego Wojska Polskiego im. Józefa Piłsudskiego/grupa Stanisława Sali
- Pierwsza Trawnicka Drużyna Harcerska
- Podziemie Harcerskie „Zawisza”
- Podziemna Organizacja Harcerska WIN, / Obrońcy, Korony
- Podziemna Organizacja Harcerstwa Polskiego/Przedwojenny Związek Harcerstwa Polskiego
- Podziemna Organizacja Harcerstwa Polskiego „Contra”
- Podziemna Organizacja Młodzieży „Sokół”
- Podziemna Organizacja Młodzieży Polskiej „Skaut”/ Polska Organizacja Młodzieży Skaut
- Podziemna Organizacja Nadmorska
- Podziemna Armia Skautowska/Underground Scoutung Army/Polska Armia Skautowa/USA
- Polska Organizacja Harcerska
- Polska Młodzież Katolicka
- Polska Organizacja Młodzieżowa „Korona Wyzwolenia”/organizacja Harcerska Krzyża
- Polska Organizacja Podziemna
- Polska Organizacja Powstańcza
- Polska Podziemna Organizacja Skautowska
- Polska Podziemna Organizacja Niepodległościowa
- Polska Powstańcza Armia
- Polska Tajna Armia Wyzwoleńczo- Demokratyczna/Polskie Siły Demokratyczne
- Polski Skauting Podziemny
- Powrót
- Rycerze Dobrej Woli/Związek Dobrych Druhów
- Skauci
- Skauting
- Skauting
- Skorpiony
- Spiskowo-Bojowa Organizacja Harcerska
- Stowarzyszenie Harcerzy Polskich
- Strzelecka Organizacja Wojskowa/Ruch Oporu Armii Krajowej, Obóz Zjednoczonej Młodej Polski
- Szara Brać
- Szare Szeregi
- Szare Szeregi
- Szare Szeregi
- Szare Szeregi/Sfinx
- Szarotka
- Szczerb
- Szczep Harcerski im. Orląt Lwowskich
- Tajna Organizacja Harcerska "Mężne Serca"
- Tajna Organizacja Krajowa- VII Hufiec Związku Harcerstwa Polskiego
- Tajna Organizacja Skautingu
- Tajna Organizacja Wyzwoleńcza/Podziemny Ruch Oporu- Oddział Lotny
- Tajna Organizacja Związku Harcerstwa Polskiego „Mała Dywersja”
- Tajne Harcerstwo/Tajna Organizacja Skautingu, Skautingowe Siły Zbrojne
- Tajne Harcerstwo Krajowe/Szeregi Wolności
- Tajne Harcerstwo Polskie/Tajny ZHP
- Tajny Związek Harcerstwa Polskiego- I Trawnicka Drużyna Harcerska im. Stefana Czarnieckiego
- Tajny Związek Harcerstwa Polskiego „Buki”, Sępy, Organizacja Polska „Zjawa”
- Tajny Związek Harcerstwa Polskiego Rodzinka Paka
- Trójki/ org Harcerek
- Victoria
- Walcząca AK
- Waszyngton/Związek Harcerstwa Polskiego- drużyna im Jerzego Waszyngtona w Polsce/ Waszyngton
- Wesoła Czwórka
- Wilki (Hufiec V)
- Wolna Młodzież
- Wolna Młodzież
- Wolna Polska
- Wolny Żywot
- Zakonspirowany Związek Harcerstwa Polskiego
- Zarzewie- 56 Drużyna ZHP
- Zastęp Indyjski
- Zastęp Jaszczurów
- Zastęp Trupich Głów
- Zastęp Wilków
- Zawisza/AK Zawisza
- Zawisza/AK Zawisza
- Zielone Brygady, Zielone Harcerstwo
- ZHP-Młodzieżowa Armia Krajowa
- Zośkowcy
- Związek Białej Tarczy
- Związek Czarnego Harcerstwa Polskiego
- Związek Czarnych Harcerzy Polski Podziemnej
- Związek Czarnych Harcerzy Polski Podziemnej
- Związek Czarnych Skautów
- Związek Ewolucjonistów Wolności/Zew
- Związek Harcerstwa Polskiego
- Związek Harcerstwa Polskiego - Prawicowy
- Związek Harcerstwa Polskiego Pomorskiej Chorągwi Skautów
- Związek Harcerstwa Polskiego, Kółko Krzyża Harcerskiego
- Związek Katolickiej Młodzieży Podziemnej „Warta”
- Związek Młodych Orląt
- Związek Młodzieży Patriotycznej „Nowe Wyzwolenie”
- Związek Młodych Patriotów
- Związek Młodzieży Polskiej
- Związek Młodzieży Zbrojnej I
- Związek Skautów Polski Walczącej
- Związek Spiskowców Arii Krajowej
- Związek Słowiański/Hufiec Wolnych Słowian
- Związek Walki Wyzwoleńczej
- Związek Zakonspirowanego Harcerstwa
- Zwycięstwo
- Żołnierze Walczącej Polski
- 21 Konspiracyjna Drużyna Harcerska
Bibliografia
Badura Anna Malczak Leszek, Musiał Grzegorz, Salbert Daniel.2010. UB a młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w latach 1945–1954 na Górnym Śląsku i Podbeskidziu. Metody operacyjne aparatu bezpieczeństwa w świetle dokumentów, Katowice.
Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej.2010. nr 5–6.
Błażejewski Wacław.1985. Z dziejów harcerstwa polskiego (1910-1939), Warszawa.
Burczyk Dariusz, Hałagid Igor, Paczkoska-Hauke Alicja (red.).2009. Skazani na karę śmierci przez wojskowe sądy rejonowe w Bydgoszczy, Gdańsku i Koszalinie (1946–1955), Gdańsk.
Cieślawski Piotr.1985. Pamięć nie może wygasnąć, Gdańsk.
Fietkiewicz Olgierd (red.).1988. Leksykon harcerstwa, Warszawa.
Gorycki Leszek.2016. Skauting mniejszości narodowych i etnicznych w II Rzeczpospolitej (część 1) [w:] „Skaut”. Harcerskie Pismo Historyczne, nr 4 (44), wrzesień 2016, s.11;
Hausner Wojciech, Wierzbicki Marek.2015. Sto lat harcerstwa, Warszawa 2015;
Hausner Wojciech, Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1944–1964 pomiędzy tradycją służby Bogu, Polsce i Bliźnim a komunistycznym „przechwyceniem”. 2009. [w:] Paweł Ceranka, Sławomir Stępień (red.), Jesteście naszą wielką szansą. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, Warszawa s. 138–147.
Hillebrandt Bogdan, Słabek Genowefa.1980. Postępowy ruch młodzieżowy w Polsce. Przewodnik bibliograficzny, Warszawa.
Jastrzębski Włodzimierz (red.).1993. Młodzieżowe organizacje ruchu oporu w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956, Bydgoszcz.
Jeziorkowska-Polakowska Anna, Dąbrowski Stanisław, Jan.2019. Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin.
Klebba Mateusz.2019. Zapraszamy do wstąpienia w skautowe szeregi [w:] Pomerania, lipiec-sierpień 2019, s.30-31;
Klebba Mateusz.2019. Wtorkowe gromnice. Cześć pamięci kaszubskich skautów [w:] Pomerania, listopad 2019, s.50-51;
Kozłowski Czesław (oprac.), Pietrzak Tadeusz (wstęp).1971. Słownik organizacji młodzieżowych w Polsce 1918-1970, Warszawa.
Krajewski Kazimierz.2009. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na terenie województwa mazowieckiego w latach 1945–1946 [w:] P. Ceranka, S. Stępień (red.), Jesteście naszą wielką szansą. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, Warszawa. s. 157–202.
Łapińska Józefa (oprac.).1965. Organizacja Harcerek w latach 1939-1945. Najnowsze dzieje Polski, Materiały i studia II wojny światowe, t. 9, Warszawa.
Marszałek Katarzyna.2014. Wybór źródeł do dziejów ZHP, t. 1, Utworzenie ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego i czas próby ruchu harcerskiego (1918–1944), Kraków 2014;
Marszałek Katarzyna.2014. Wybór źródeł do dziejów ZHP, t. 2, Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944–1988), Kraków.
Marszałek Katarzyna.2016. Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego, Kraków.
Namysło Aleksandra, Instrukcja MBP dla rozpracowania partii i organizacji działających w społeczeństwie żydowskim z 1946.2004. [w:] Pamięć i Sprawiedliwość 3/2 (6), 341-357 z 2004.
Nowik Grzegorz.2019. Polskie Związki Skautowe i Harcerskie 1909-1922, Warszawa.
Opieńska-Blauth Janina.1988. Polskie harcerki w dziesięcioleciu 1911-1921, Warszawa.
Otwinowska Barbara.2003. Przemocą obalały panujący ustrój, Pruszków.
Pionk Marian.2001. Harcerze w walce o niepodległość 1939–1989, Katowice.
Polski Słownik Judaistyczny https://www.jhi.pl/psj/. 20.02.2020.
Ptaszyński Radosław.2007. Trzymamy Straż nad Odrą. Propaganda – Fakty – Dokumenty, Szczecin.
Raniecka-Bobrowska Jadwiga (red.).1990. Harcerki 1911-1939. Historia, program, wychowanie, Warszawa.
Rubacha Krzysztof.2008. Metodologia badań nad edukacją, Warszawa 2008.
Rzeczkowska Ewa 2008. Lubelskie „Trójki” – udział dziewcząt w harcerskiej drugiej konspiracji lat 1944–1956, „Teka Komisji Historycznej PAN. Oddział w Lublinie” 2008, nr 1, s. 107–133.
Sikorski Eugeniusz.1989. Szkice z dziejów harcerstwa polskiego w latach 1911-1939, Warszawa 1989.
Szczypka Andrzej.2012. Struktury młodzieżowych organizacji niepodległościowych działających na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1956: wybrane aspekty [w:] Przegląd Nauk Historycznych 11/1 z 2012, s.155-169.
Szuba Ludwik Stanisław.2006. Harcerstwo na Pomorzu i Kujawach w latach 1945–1950 w świetle dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Tracz Bogusław.2012., Kresowianie na Górnym Śląsku, Oddział IPN – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Katowice – Gliwice.
Umiński Józef.1997. Stawialiśmy opór… Dwanaście lat (1940–1951) zbiorowej harcerskiej konspiracji niepodległościowej Drużyny Sz. Sz. im. Jeremiego Wiśniowieckiego, Mielec.
Wołoszyn Jacek, Witold.2007. Chronić i kontrolować, UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych na Lubelszczyźnie (1944–1956), Warszawa.
Wołoszyn Jacek, Witold.2011. Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944–1956, [w:] „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 1. s. 47–73.
Wyczańska Krystyna (wybór i opracowanie).1983, Harcerki 1939-1945, Warszawa 1983.
Zawadzka Anna. 2004. Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1948/49, HBW, Warszawa.
[1] Rubacha, Metodologia badań nad edukacją, Warszawa 2008.
[2] Jak już wspominałam są to na pewno dane niepełne. Niektóre organizacje takie jak np. Kaszëbsczé Skaùcë, Bracélstwò Kaszëbsczich Skaùtów, dopiero zaczynają być przedmiotem badań. Patrz niepublikowany maszynopis (2020 r.) Mateusza Klebba Przewodniczącego Młodzieżowej Rady Powiatu Wejherowskiego.
[3] Wykaz nr 1 i 2 zostały opracowane na podstawie danych opublikowanych [w:] Błażejewski, Z dziejów harcerstwa polskiego (1910-1939), Warszawa 1985; Fietkiewicz (red.), Leksykon harcerstwa, Warszawa 1988; Gorycki, Skauting mniejszości narodowych i etnicznych w II Rzeczpospolitej, części 1 [w:] „Skaut”. Harcerskie Pismo Historyczne, nr 4 (44), wrzesień 2016 r. s.11; Hausner, M. Wierzbicki, Sto lat harcerstwa, Warszawa 2015; Hillebrandt, Słabek, Postępowy ruch młodzieżowy w Polsce. Przewodnik bibliograficzny, Warszawa 1980; Jeziorkowska-Polakowska, Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, Klebba, Zapraszamy do wstąpienia w skautowe szeregi [w:] „Pomerania”, lipiec-sierpień 2019, s.30-31; Klebba, Wtorkowe gromnice. Cześć pamięci kaszubskich skautów [w:] „Pomerania”, listopad 2019, s.50-51. Kozłowski, Pietrzak, Słownik organizacji młodzieżowych w Polsce 1918-1970, Warszawa 1971; Marszałek, Wybór źródeł do dziejów ZHP, t. 1, Utworzenie ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego i czas próby ruchu harcerskiego (1918–1944), Kraków 2014; Marszałek, Wybór źródeł do dziejów ZHP, t. 2, Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944–1988), Kraków 2014; Marszałek, Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego, Kraków 2016; Nowik, Polskie Związki Skautowe i Harcerskie 1909-1922, Warszawa 2019; Opieńska-Blauth, Polskie harcerki w dziesięcioleciu 1911-1921, Warszawa 1988; Polski Słownik Judaistyczny https://www.jhi.pl/psj/; Raniecka-Bobrowska (red.), Harcerki 1911-1939. Historia, program, wychowanie, Warszawa 1990; Sikorski, Szkice z dziejów harcerstwa polskiego w latach 1911-1939, Warszawa 1989; Zawadzka, Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1948/49, Warszawa 2004.
[4]Konsultowałam drogą elektroniczną nazewnictwo z pracownikami Centrum Informacji Historycznej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w dniu 15.05.2020. W literaturze używane są również inne nazwy.
[5] Nie uwzględniłam nazw lokalnych organizacji przypisywanych później do Szarych Szeregów oraz Organizacji Harcerek/ Związek Koniczyn/ Bądź Gotów.
[6] Niektóre tylko przez pewien czas.
[7] Zdelegalizowane 1.12.1949 i 01.01.1950 r. , patrz Jeziorkowska-Polakowska, Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, s.248.
[8] Wykaz na podstawie danych opublikowanych w: Badura, Malczak, Musiał, Salbert, UB a młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w latach 1945–1954 na Górnym Śląsku i Podbeskidziu. Metody operacyjne aparatu bezpieczeństwa w świetle dokumentów, Katowice 2010; „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 5–6; Burczyk, Hałagid, Paczkoska-Hauke (red.), Skazani na karę śmierci przez wojskowe sądy rejonowe w Bydgoszczy, Gdańsku i Koszalinie (1946–1955), Gdańsk 2009; Cieślawski, Pamięć nie może wygasnąć, Gdańsk 1985; Chronić i kontrolować, UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych na Lubelszczyźnie (1944–1956), Warszawa 2007; Jastrzębski (red.), Młodzieżowe organizacje ruchu oporu w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956, Bydgoszcz 1993; Hausner, Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1944–1964 pomiędzy tradycją służby Bogu, Polsce i Bliźnim a komunistycznym „przechwyceniem” [w:] P. Ceranka, S. Stępień (red.), Jesteście naszą wielką szansą. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, Warszawa 2009, s. 138–147; Łapińska (oprac.). Organizacja Harcerek w latach 1939-1945. Najnowsze dzieje Polski, Materiały i studia II wojny światowe, t. 9, Warszawa 1965; Krajewski, Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na terenie województwa mazowieckiego w latach 1945–1946 [w:] P. Ceranka, S. Stępień (red.), Jesteście naszą wielką szansą. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, Warszawa 2009, s. 157–202; Marszałek, Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego, Kraków 2016; Marszałek, Wybór źródeł do dziejów ZHP, t. 2, Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944–1988), Kraków 2014; Namysło, Instrukcja MBP dla rozpracowania partii i organizacji działających w społeczeństwie żydowskim z 1946 [w:] „Pamięć i Sprawiedliwość” 3/2 (6), 341-357 z 2004; Otwinowska, Przemocą obalały panujący ustrój, Pruszków 2003; Pionk. Harcerze w walce o niepodległość 1939–1989, Katowice 2001; Ptaszyński, Trzymamy Straż nad Odrą. Propaganda – Fakty – Dokumenty, Szczecin 2007; Rzeczkowska, Lubelskie „Trójki” – udział dziewcząt w harcerskiej drugiej konspiracji lat 1944–1956, „Teka Komisji Historycznej PAN. Oddział w Lublinie” 2008, nr 1, s. 107–133; Szczypka, Struktury młodzieżowych organizacji niepodległościowych działających na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1956: wybrane aspekty [w:] „Przegląd Nauk Historycznych” 11/1 z 2012, s.155-169; Szuba, Harcerstwo na Pomorzu i Kujawach w latach 1945–1950 w świetle dokumentów Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2006; Tracz, Kresowianie na Górnym Śląsku, Katowice – Gliwice 2012; Umiński, Stawialiśmy opór… Dwanaście lat (1940–1951) zbiorowej harcerskiej konspiracji niepodległościowej Drużyny Sz. Sz. im. Jeremiego Wiśniowieckiego, Mielec 1997; Wołoszyn, Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944–1956 [w:] „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 1. s. 47–73; Wyczańska, Harcerki 1939-1945, Warszawa 1983.
[9]Autorzy A. Jeziorkowska-Polakowska, S.J. Dąbrowski klasyfikują ją jako organizacje pionierska o korzeniach skautowskich. Jeziorkowska-Polakowska, Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, s.248.
[10] Autorzy A. Jeziorkowska-Polakowska, S.J. Dąbrowski klasyfikują ją jako organizacje pionierska o korzeniach skautowskich. Jeziorkowska-Polakowska, Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, s.248.
[11]Działająca legalnie do 1.12.1949 i 01.01.1950 roku. Jeziorkowska-Polakowska, Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, s.248.
[12] A. Jeziorkowska-Polakowska, S. J. Dąbrowski, Żydowskie organizacje skautowe na Lubelszczyźnie 1916-1949, Lublin 2019, s.247,249.
Social Sharing: |