ROCZNY KURS PUSZCZAŃSKI LEŚNYCH LUDZI

Na bazie starych, polskich tradycji budujemy harcerski ruch społeczny oparty o przyrodę, dostosowany do współczesnych potrzeb i realiów. 

„O starodawnym, bo jak bór odwiecznym, rodzie mowa tu będzie. Ma on przodków we wszystkich wiekach i tradycję we wszystkich szczepach ludzkości, boć nie ród to ciała, lecz duszy, nie ród lasu mieszkańców, lecz lasu miłośników, przyrody czcicieli.” Lato Leśnych Ludzi - Maria Rodziewiczówna 1920r. .

Puszczaństwo to ruch intelektualno-wychowawczy oparty na przyrodzie i kulturach tubylczych, który zrodził się w Polsce w latach 20-tych XX wieku. Inspiracją do jego powstania była m.in. książka Lato Leśnych Ludzi (po raz pierwszy wydana w 1920 roku). Jest to typowo polski sposób na leśne wychowanie i „życie leśnych ludzi”. Ruch ten szczególnie rozwinął się w latach międzywojennych (m.in. w harcerstwie stał się systemem dominującym), także istniał po wojnie, gdzie przechodził ewaluację, marginalizację, by zaniknąć… To system wychowawczy, ruch społeczny, który można m.in. porównać do skandynawskiego frilufstliv, jednak o wyraźnie rodzimym charakterze. 

Misja.

Profesjonalne, na najwyższym poziomie przygotowanie do pracy 20 liderów puszczańskich pod kątem współczesnych potrzeb, wyzwań ekologicznych, oparte na sprawdzonych tradycjach i kilkudziesięciu latach doświadczeń. Nauka metodyki edukacji w lesie prowadzona przez najlepszych w Polsce specjalistów i wieloletnich praktyków. Zadaniem kursu jest wszechstronne, metodyczne przygotowanie do pracy i pokazanie wielu wariantów możliwości prowadzenia edukacji, terapii i wychowania w oparciu o przyrodę w połączeniu z jej ochroną. Dzięki tak bogatej i wszechstronnej wiedzy absolwent szkolenia będzie mógł sam wybrać swoją indywidualną drogę i przekazywać profesjonalnie umiejętności dla Polskiego Ruchu Harcerskiego. Nie było jeszcze w kraju bardziej rozbudowanego i opartego o tak profesjonalny skład prowadzących zajęć szkolenia. Jest to wydarzenie bez precedensu, także dlatego, że łączy stare tradycje z aktualną ekologiczną i kulturową rzeczywistością.

Mimo, że puszczaństwo jest przypisywane tradycji harcerskiej, w okresie przedwojennym było dominującym nurtem wychowawczym, to jednak zdecydowana większość aktualnych działań o tym charakterze jest realizowane w Polsce poza ruchem skautowym. W ruchu harcerskim puszczaństwo jest traktowane jako technika harcerska, w pierwotnej roli jako metoda wychowawcza występuje marginalnie. We wszelkich działaniach ekologicznych ratujących polską przyrodę uczestniczy wiele organizacji, osób indywidualnych, inicjatyw obywatelskich. Obserwujemy w kraju totalny rozkwit działań pro-przyrodniczych i ekologicznych. Niestety w nurcie tym nie uczestniczą w ogóle harcerze, mimo, że jest to jedyna (i w dodatku tak liczna i zorganizowana formacja społeczna) grupa mająca stosunek do przyrody wpisany w swoje podstawowe zasady (Prawo Harcerskie).

Wieloletnie doświadczenia ostatnich lat wskazują na ogromną potrzebę profesjonalnego wprowadzenia do Ruchu Harcerskiego zasad ekologicznych, powszechnego uzupełnienia wiedzy, stosowania zasad ekologicznych aby dorównać innym działaniom, działaniom, organizacjom i tendencjom w obszarze toczących się cywilizacyjnych zmian ekologicznych m.in. w ruchu skautowym. Ten projekt łączy wszystkie aktualne potrzeby, kierunki związane z edukacją ekologiczną i zakłada spowodowanie rozwoju idei puszczańskiej i ekologicznej w harcerstwie. Założeniem kursu jest powstanie w Polsce nurtu wychowawczego-współczesnego puszczaństwa, a pierwszymi jego instruktorami i przyszłymi kreatorami rozwoju będą właśnie uczestnicy kursu, którzy ukończą szkolenie.

Dlatego bardzo ważna jest dobra rekrutacja i nie „przespanie” tego momentu przez organizacje harcerskie. Ten nowy Ruch Puszczański jest nie tylko dedykowany harcerzom ale także jest otwarty dla wszystkich, którzy czują łączność z naturą, są Leśnymi Ludźmi, chcą przyrodę poznawać i będąc jej częścią – ją chronić. 

Prowadzący zajęcia

Dariusz Morsztyn Biegnący Wilk – organizator i kierownik kursu.

Harcerz, działacz ekologiczny, Wódz Puszczański, Wojownik, posiadacz miana puszczańskiego, z pochodzenia Puszczanin wychowany w Puszczy; kontynuator kilkusetletniej rodzinnej tradycji bartnej i pszczelarskiej, twórca (1986) i od 38 lat Wódz Naczelny Harcerskiego Ruchu Ochrony Środowiska im. Św. Franciszka z Asyżu (jednej z 4 najstarszych organizacji ekologicznych w Polsce) – jedynej powojennej organizacji puszczańskiej i ekologicznej w której organizował i prowadził setki przeróżnych działań i kampanii; twórca Republiki Ściborskiej – jedynej osady puszczańskiej w kraju i 10 muzeów mających związek z puszczalstwem; odkrył miejsce lokalizacji Chaty Leśnych Ludzi na Polesiu, tworzy Muzeum Ruchu Puszczańskiego; organizator i prowadzący kilkadziesiąt obozów puszczańskich, organizator setek przeróżnych działań i kampanii; nauczyciel w-f, biegacz długodystansowy, kilkudziesięcioletni praktyk zdrowego stylu życia i rolnictwa ekologicznego, ukończył (1991) międzynarodowy kursu permakultury, specjalista od edukacji ekologicznej, autor podręczników ekologicznych dla nauczycieli, twórca jednej z pierwszych szkół ekologicznych w Polsce, kilkudziesięcioletni uczestnik ruchu ekologicznego w kraju od tzw. „zielonego podstolika przy okrągłym stole”; uczestnik ekstremalnych wypraw psimi zaprzęgami w Arktyce, biegacz długodystansowy, prowadzący kilka programów telewizyjnych o charakterze ekologicznym i przygodowym ( Łowcy Przygód, Załoga EKO, Mazury Nieodkryte), powstało o nim wiele reportaży i filmów dokumentalnych, ,… 

Zaproszenie do współpracy przy organizacji kursu od Biegnącego Wilka przyjęli doskonali specjaliści, najlepsi od m.in. tropienia i identyfikacji śladów, zielarstwa, survivalu i bushctraftu, organizacji zajęć w lesie, lasoterapii, kultury Indian Ameryki Północne, ornitologii,…. Każde z n/w nazwisk, to klasa sama dla siebie: 

Katarzyna Ramotowska, Katarzyna Simonienko, Katarzyna Miłochna Mikulska, Katarzyna Enerlich, Justyna Morsztyn, Małgorzata i Krzysztof Górscy, o. Stanisław Jaromi, Adam Zbyryt, Bartek Guenzel, Adam Gełdon, Kamil Makos Pogodny Jastrząb, i inni.

PROGRAM ROBOCZY

 PUSZCZAŃSTWO

• Idea puszczańska dawniej i dziś 
• Czym jest puszczaństwo, rozwój i znaczenie na przestrzeni lat 
• Historia ruchu puszczańskiego w Polsce i na świecie 
• Potrzeby kiedyś i dziś 
• Polskie tradycje puszczańskie 
• Tradycje słowiańskie 
• Puszczaństwo w tradycjach ludowych m.in.: bartnictwo, zielarstwo, 
• Tradycje puszczańskich Kurpiów 
• Literatura puszczańska oraz filmy w Polsce i na świecie 
• Rola Marii Rodziewiczówny w powstaniu puszczaństwa w Polsce. 
• Literatura puszczańska przedwojenna i powojenna. 

METODA PUSZCZAŃSKA

• Metodyka pracy puszczańskiej i ekologicznej w harcerstwie (Dariusz Morsztyn)
• Cele, metody, sposoby pracy puszczańskiej Obrzędowość puszczańska 
• Miana puszczańskie, rejestr mian 
• Zdobnictwo i sztuka puszczańska 
• Organizacja pracy puszczańskiej w drużynie i na obozie 
• Jak wpływać na rozwój młodego pokolenia pod kątem puszczańskim i ekologicznym
• Tradycyjne narzędzia puszczańskie (Dariusz Morsztyn, Kamil Makos) Nóż, siekiera, lina
• Woodctraft, i inne podobne do puszczalstwa ruchy na świecie (Dariusz Morsztyn, Katarzyna Miłochna-Mikulska, Adam Gełdon)
• Czeska Liga Leśnej Mądrości 
• Frilufstliv 
• Bushctraft 
• Survival 
• Preppers 
• Szkoła Waldorfska 
• Leśne przedszkola
• Ruchy rekonstrukcyjne związane z puszczalstwem (Dariusz Morsztyn, Marek Długosz) 
• Ludzie Gór
• Bushctraft tradycyjny 
• Ruch Indianistyczny - buschctraft, survival (Katarzyna Miłochna-Mikulska)
• Leśna kuchnia w każdej porze roku 
• Po pierwsze – nie szkodzić przyrodzie, a być jej Druhem
• Ekologiczne biwakowanie i obozowanie (Bartek Guenzel, Dariusz Morsztyn, Biegun Zimna)
• Różne sposoby biwakowania, pałatka, szałas, tarp, tipi, …
• Biwakowanie zimowe 
• Biwakowanie w traperskiej chacie – symbolu bycia częścią przyrody 
• Ekologiczny styl życia 

POZNANIE

• przyrodoznawstwo (Katarzyna Ramotowska) 
• Kurs tropienia i identyfikacji śladów zwierząt 
• Biologia lasu, łąk, wody 
• Kurs ornitologiczny 

EKOLOGIA

• Ruchy ekologiczne w Polsce i na świecie (Krzysztof i Małgorzata Górscy, Dariusz Morsztyn)
• Leśne Bandy 
• Społeczności alternatywne (GEN)
• Organizacje ekologiczne, ich rola
• Działania związane z ochroną lasów 
• Ekologia w religii o. Stanisław Jaromi (REFA) 
• Ruch Ekologiczny Św. Franciszka z Asyżu 
• Ekologia w skautingu (Dariusz Morsztyn)
• Scaut’s farms 
• Scauts for Earth 
• Potrzeby i możliwości działań ekologicznych (Małgorzata Górska, Dariusz Morsztyn) 
• Przykłady podejmowanych wcześniej i obecnie działań HROŚ
• Możliwości działań ekologicznych w miejscu zamieszkania 

W ZDROWYM CIELE ZDROWY PUSZCZAŃSKI DUCH

• zdrowie (Justyna Morsztyn, Katarzyna Enerlicht, Katarzyna Simonienko, Dariusz Morsztyn) 
• Zioła w samo leczeniu 
• Zdrowy styl życia 
• Diety zdrowego życia 
• Produkcja zdrowej żywności 
• Lasoterapia, 
• Kąpiele leśne
• Hortiterapia
• Podstawy treningu biegowego, siłowego, ogólnorozwojowego
• Puszczańskie zdrowe gotowanie w terenie (Katarzyna Miłochna-Mikulska) 

Leśne rośliny jadalne w każdej porze roku 

• Różne techniki przyrządzania posiłków, przetrzymywania i konserwowania żywności 
• Zdrowa żywność 

Podstawowy kurs ratownictwa (Kamil Makos) 

Aktywna turystyka (Dariusz Morsztyn) 

Turystyka piesza (m.in. przygotowanie piechura), rowerowa, kajakowa, wiating 

Zakończenie kursu.

Uczestnicy kursu otrzymają specjalne certyfikaty ukończenia kursu, a miejscem ich wręczenia będzie miejsce legendarne i nawiązujące do początku rozwoju puszczaństwa w Polsce - Czahary w których stała Chata Leśnych Ludzi – tam powstała na bazie prawdziwych wydarzeń książka Lato Leśnych Ludzi. Lokalizację tej legendarnej chaty odnalazł po kilku latach poszukiwań Dariusz Morsztyn Biegnący Wilk. I do tej pory jest jedyną osobą która wie jak to miejsce odnaleźć na Polesiu (obecnie Białorusi).

Dojedziemy tam wspólnie autokarem i spędzimy w tym legendarnym miejscu noc. Z Polesia udamy się na Suwalszczyznę do Wigierskiego Parku Narodowego. Tam uczestnicy jako jedyni poznają szczegółową lokalizację ogniska Wodzów Wigierskich, gdzie przed wojną zasiadali m.in.: Władysław Ludwig- Czarna Pantera, Aleksander Kamiński – Kamyk, Tadeusz Piskorski – Piskorz Jelenie Rogi, Stanisław Broniewski Orsza, W tym niezwykłym miejscu, gdzie nadano pierwsze w Polsce miana puszczańskie także część uczestników, ci najwytrwalsi otrzymają swoje nowe imię. 

ZASADY UCZESTNICTWA

W pierwszej kolejności rekrutacja uczestników kursu będzie skierowana do harcerzy i skautów, którzy pełnią minimum funkcję drużynowych. Oficjalna rekrutacja dla tej grupy rozpocznie się 10 września i zakończy 30 września. Można też wcześniej wysyłać zgłoszenia. Przy rekrutacji decyduje: kolejność zgłoszeń, pełniona funkcja, list motywacyjny, sprawdzenie w działaniu. Liczba miejsc na kursie jest ograniczona i wynosi tylko 20. Po tym terminie zgłaszać się mogą wszyscy (także osoby nie będące harcerzami). Do 30 września osoby zgłaszające się spoza grupy docelowej (harcerze pełniący funkcje) będą zapisywani na listę rezerwową. Ukończenie kursu związane jest z zaliczeniem wszystkich zajęć. W wyjątkowych sytuacjach uczestnik może być zastąpiony inną osobą ale z tego samego środowiska. Nie planuje się ponownego organizowania kursu, będzie on jednorazowy.

Ewaluacja Uczestnicy, którzy ukończą kurs stworzą pierwszą kadrę nowego ruchu puszczańskiego i staną się strażnikami i edukatorami tradycji puszczańskiej i ekologicznej w harcerstwie. Od roku 2025 reaktywowana będzie Akcja Dzikie Mazury, która będzie idealnym miejscem do praktykowania i rozwinięcia umiejętności nabytych w kursie. Zakładamy stworzenie na łamach tej akcji Rady Wodzów Puszczańskich. 

Odpłatność. Organizator kursu nie dysponuje dotacjami na organizację projektu. Występujemy do innych organizacji aby sfinansować udział harcerzy w kursie ze środków ROHiS. Dzięki temu, że część osób pracuje przy projekcie społecznie, a wszyscy prowadzący zajęcia uznając misyjność przedsięwzięcia zrezygnowali z części honorarium – cena za udział w kursie jest bardzo atrakcyjna. Jesteśmy zainteresowani współpracą z osobami, które stworzą fundraising dla kursu (w ten sposób mogą zarobić na swój udział i spowodować, że cena udziału jeszcze spadnie).

Pełny koszt uczestnictwa w kursie wynosi:

15 000 złotych. Harcerze funkcyjni mogą ubiegać się o dotację w wysokości 5000 złotych i ich koszt wyniesie 10 000 zł.

  W przypadku wsparcia projektu przez ROHiS udział w projekcie może być bezpłatny. Jednorazowy, weekendowy udział w warsztatach kosztuje 2000 zł. Koszty uczestnictwa mogą pokryć organizacje harcerskie lub środowiska wydelegowanych uczestników.

W ramach odpłatności uczestnicy korzystają z: wszystkich szkoleń, zakwaterowania w autentycznych chatach traperskich, pełnego wyżywienia (5 zdrowych posiłków dziennie, które także będą miały formę warsztatową ), wycieczki na Polesie, uczestnictwa w Biegunie Zimna (warsztaty biwakowania zimowego). 

WARUNKI Wszystkie kursy odbywać się będą na terenie Republiki Ściborskiej. Uczestnicy będą mieszkali w chatach traperskich, co będzie praktyką kursową. Planowane jest zorganizowanie w ciągu roku sześć 4-dniowych spotkań kursowych. 

KONTAKT: Dariusz Morsztyn Biegnący Wilk 604 29 29 97, biegnący-wilk@post.pl